X Spreken en zwijgen

In mijn blog schrijf ik nogal eens over de Westerse media en hoe deze de beeldvorming rondom China lijken te monopoliseren. Ook schrijf ik soms wrevelig over het telkens terugkerende thema van de censuur. Er is veel veranderd in de laatste tien jaar. De Chinese journalisten zijn veel opener geworden en op het internet zijn er talloze kritische bloggers actief. Net zo goed als er talloze conservatieve bloggers zijn. Dat lijkt te vaak te worden genegeerd. Maar dan nu toch een stukje over de andere kant: de censuur die ik ervaar.

Een journalist van CCTV (de geheel vanuit reclame opbrengsten gefinancierde publieke omroep van China) vertelde mij hoe lastig het is om te werken in China. “De partij is als een vader die de burgers als kinderen behandelt. Maar de kinderen zijn opgegroeid en willen dit niet meer.” Het alsmaar positieve nieuws begint te vervelen, denkt hij. “Ze zijn stom, ze willen dat we alleen maar goed nieuws brengen. Maar de mensen weten dat het niet de waarheid is die ze horen. En de overheid weet dat de burgers dit weet. Maar toch blijft ze dit spel spelen.” De journalisten willen het echt anders doen, vertelt hij. “Ze spelen het spel telkens op de grens van het toelaatbare, maar raken dikwijls erg gefrustreerd.” Toch heeft hij vertrouwen in de toekomst. Hij verwacht dat de komende vijf jaar veel zal veranderen en de progressieve krachten in de partij meer macht zullen krijgen.

Het is een gevoel dat ik vaker krijg bij Chinese journalisten, dikwijls in het Westen getraind. Ze willen veel meer dan ze momenteel kunnen of mogen. Enige tijd terug werd ik geïnterviewd door Sohu.com, een internetportaal in China en sponsor van de Spelen. Tijdens het gesprek merkte ik dat er direct een stem meepraat: wat kan ik wel en wat kan ik niet zeggen? Die stem hoor ik ook bij interviews met Westerse journalisten, maar dan uit angst dat er een regel uitvergroot zal worden en de context verloren gaat. In dit gesprek werkt het anders. Ik kijk bijvoorbeeld uit om niet over Taiwan als land te praten en moet de ironie uit mijn woorden filteren. Zo wordt het een wat kunstmatig gesprek. De vertaler blijkt veel fragmenten niet te begrijpen en heeft deze delen vervangen door erg patriottistische antwoorden. Dit tot ongenoegen van de interviewer, die de antwoorden weer terug vertaalt, dichter tot mijn eigenlijke response. Zo blijkt censuur een verward spel van zelfcensuur, onbegrip en voortdurend bijschaven.

Het interview is hier te lezen.

Ook andere media interviewen mij en telkens is er weer het terugkerende spel van wat wel en wat niet te zeggen. Verwarrend, maar tegelijkertijd een goede manier om het spel van binnenuit te onderzoeken. En er staat nu een live televisieprogramma op stapel. Spannend. Hoe het spel te spelen als het live in heel China te zien is? En hoe live is live? Binnenkort meer hierover…